Paardenmest, hooibalen en kuddegedrag

Donderdag 26 september werd ik in Red Deer opgehaald om naar Stable on the Lake te gaan. Op deze paardenboerderij zou ik zes weken gaan werken en zo ervaren hoe het is om in het platteland van Alberta te wonen.

Op de boerderij worden paardrijlessen gegeven, paarden getraind en paarden gestald. Ik woonde samen met Alicia en Meggi in een ruime trailer op het terrein, met uitzicht op de stal. Alicia is de eigenaresse van het bedrijf en een indrukwekkend persoon. Zij is pas 31 en heeft sinds een aantal jaar een succesvol bedrijf en een goede naam in de (lokale) paardenwereld. Komend vanuit een moeilijke gezinssituatie besloot zij al vroeg het zelf anders te gaan doen. Zij zou slim zijn. En dus heeft ze van jongs af aan keihard gewerkt voor haar eigen succes als ruiter, trainer en zakenvrouw. De afgelopen vier jaar helpt de Duitse Meggi (25 jaar) haar in het runnen van het bedrijf. Meggi kwam als reiziger tijdelijk voor Alicia werken, voordat ze weer terug naar Duitsland zou gaan. Het beviel haar echter zodanig op de boerderij dat ze besloot te blijven en permanent naar Canada te verhuizen. Om extra bij te verdienen (een paardenboerderij is niet echt een vetpot), werkt Meggi momenteel om de week een week in het noorden van Canada op de olievelden, waar ze enorme zandtrucks rijdt. Werk zoals dit, waarbij werknemers lange tijd aaneengesloten van huis weg zijn, is in Alberta heel normaal en is een makkelijke manier om snel geld bij te verdienen.

Ik vond het bijzonder en verfrissend om te zien dat alles in de boerderij door deze twee jonge vrouwen samen wordt georganiseerd, van het repareren tot de tractor tot het geven van de paardrijlessen, ze doen alles zelf. Ze doen zelfs werk als hoefsmid! Alicia vertelde me hierbij wel dat dit alles alleen mogelijk is omdat zij zichzelf heeft omringd met mensen die haar verder kunnen helpen (met informatie of met hand en span diensten); zij benadrukte constant de kracht van een goed netwerk. En omdat er in een dergelijk bedrijf natuurlijk veel werk is heeft Alicia altijd één of twee reizigers rondlopen die (tegen kost en inwoning) de dagelijkse taken en allerlei losse projecten oppakken.

Mijn dagelijkse taken op de boerderij bestonden uit het voeren en water geven van alle paarden en het uitmesten van de twee stallen. Bijna alle paarden op de boerderij staan (het hele jaar rond) buiten: grotere kuddes in grote weilanden, kleine groepjes in kleinere velden en enkele paarden alleen in paddocks. Alleen Gummybear en Casper staan tijdelijk binnen vanwege blessures. De paarden in de paddocks en de binnenpaarden moesten met de hand gevoerd worden, wat betekende dat ik met een hooivork grote plukken hooi in de omheiningen moest vorken en met een ‘tobagan’ (een soort plastic slee) hooi vanaf de hooibaal naar binnen moest slepen. Voor de paarden in de kleinere velden moest ik elke dag hun feeders met hooi openen en de paarden in de weilanden konden gelukkig lekker zelf grazen. Verder gaf ik Gummybear en Casper emmers water, waarvoor ik de emmers de halve stal door moest slepen. De buitenpaarden dronken gedeeltelijk uit automatische waterbakken en grote tonnen water die ik regelmatig bij moest vullen. ’s Ochtends stond ik om 8 uur op en deed in een uur tot anderhalf uur deze ochtendronde. Hierna had ik mijn ontbijt echt verdiend en ging ik even binnen een kopje thee drinken. ’s Middags moest ik de stallen van Gummybear en Casper verschonen en ’s avonds voerde ik de paarden opnieuw en sloot ik de feeders.

Verder pakte ik nog allerlei losse taken op, zoals het aanvegen van de stal, op de (mini)tractor rijden om de binnenbak vochtig te houden (zodat het zand niet te veel ging stuiven) en het aanharken van de hooibalen. Ook hielp ik Meggi om een van de automatische waterbakken te repareren en deed ik schilder- en schuurwerk als onderdeel van de eeuwige verbeteringen die Alicia gepland heeft voor de stal. Wanneer de gebruikelijke hulp voor de lessen niet kon komen, hielp ik mee met de rijlessen voor kinderen. Meestal werden deze lessen in de binnenbak gegeven en speelden we allerlei spelletjes met het kind op Snowy, de kinderpony. Een keer vroeg Alicia me echter om een jongetje mee te nemen op een buitenrit, dus liep ik met Snowy aan de hand in de richting die ze me wees. Ze had me echter niet verteld dat ik aan het einde van de weg om moest keren en dus maakte ik een prachtig rondje langs een veld met hoog graan. Halverwege bedacht ik me dat ik waarschijnlijk fout was gelopen en dat het niet de bedoeling was dat ik door graan tot mijn oksels zou waden, maar om het kind niet bang te maken heb ik maar heel vaak geroepen dat dit een geweldig avontuur was! Hij nam het gelukkig vrolijk van me aan en we kletsten wat over een groot dilemma: wie zou winnen in een gevecht, een grizzlybeer of een krokodil? Zijn oma vertelde me later dat hij het nog weken over het ‘avontuur’ heeft gehad.

Ook moest ik een keer helpen met een kinderfeestje, waarbij een groep ‘stadskinderen’ (Alicia’s woorden) een verjaardag kwamen vieren. In eerste instantie dacht ik dat het wel mee zou vallen met het stadse, aangezien ik zelf ook uit de stad kom, maar Alicia had in dit geval echt gelijk. Toen de kids kwamen werden er dingen gezegd als ‘de stank hier is vréselijk’ en ‘dit is een echte boerderij, want er zijn katten’. Later tijdens het feestje vroeg één van de kinderen aan zijn moeder of hij misschien wat handdesinfectiemiddel mocht. Ondanks dat heel Canada vol hangt met machines met handdesinfectiemiddel vond ik het toch gek dat een zesjarige hier om vroeg!

Naast al mijn andere taken had ik zelf natuurlijk ook veel te doen met de paarden, dat was waarom ik graag op een paardenboerderij wilde werken. Elke dag moest ik paarden voor de lessen uit de grotere kuddes in de weilanden vangen en naar de stal brengen. Vaak ging dit zonder al te veel moeite en was het een kwestie van naar het weiland lopen met de halsters (we gebruikten op de boerderij voornamelijk touwhalsters die je om moest knopen), de juiste paarden zoeken en terugwandelen. Soms zorgde het echter voor meer gedoe. Af en toe hadden de paarden er geen zin in om aan het werk te moeten en liep ik vervolgens minutenlang rondjes over een groot veld achter rennende paarden aan. De enige oplossing was in zo’n situatie om iets te eten mee te nemen, omdat ze me dan opeens heel aardig vonden. Anderzijds was er ook af en toe sprake van een overenthousiast paard. Zo ontsnapte Nemo in mijn laatste week twee keer terwijl ik de andere paarden uit zijn veld ophaalde. Dit gaf me even een hartstilstand: hij duwde dwars door me heen en nam een klein wandelingetje op de autoweg. Gelukkig stopten de auto’s (alhoewel een aantal wel ongeduldig toeterden) en lukte het uiteindelijk om het stoute paard weer te vangen en terug te brengen naar het veld.

Zelfs als ik de paarden zonder problemen kon vangen, moesten we ook nog samen een stukje wandelen en deden ze daarbij niet altijd wat ik wilde. Een keer moest ik vier paarden ophalen uit het weiland op vijftien minuten loopafstand. Alicia had mij al gewaarschuwd dat ik Quincy als eerste moest vangen en aan de buitenzijde van het hek moest binden terwijl ik de andere drie ving, aangezien Quincy door de hele kudde gehaat werd (arm beest). Op dit moment was Nemo nog de leider van deze kudde en terwijl ik de drie merries ving, besloot hij door het hek heen Quincy te bijten en schoppen terwijl Quincy nergens heen kon. Het resultaat: ik rennend over het veld, de drie merries meesleurend en schreeuwend tegen Nemo dat hij Quincy met rust moest laten. Tijdens de daaropvolgende wandeling probeerde Lily om de drie stappen het hoge gras te eten, ging Snowy niet sneller dan een slak en was Quincy nerveus aan het ronddraaien en aan het hinniken. Ik voelde me net zo’n hondenuitlaatster die met acht honden door het park loopt en al de beesten in bedwang probeert te houden. Ik kwam dan ook zwetend en uitgeput aan bij de stal.

Een van de meest interessante aspecten aan het werken met paarden in kuddes vond ik het leren over kuddepsychologie. In elke kudde zijn er paarden die leiders zijn en anderen die volgen en Alicia wist van elk paard precies wat zijn of haar positie in de groep was. Wanneer een groep niet ontwikkelde zoals zij het wilde, ondernam ze soms stappen om dit te beïnvloeden. Wat mij hierin vooral boeide waren de parallellen die ik zag met groepsgedrag van mensen. Zo was in de grote kudde Nemo de mannelijke leider en Lily de vrouwelijke leider. Alhoewel Nemo als ruin de ‘beschermer’ van de groep was, was Lily in praktijk de echte leider (een beetje zoals het gezegde ‘achter elke sterke man staat een sterkere vrouw’). Beiden zijn echter explosieve paarden en hun leiderschap was dan ook gebouwd op agressie (het idee van coercive power in de psychologie). Lily schopte en beet regelmatig andere paarden om hun onderdanige positie te benadrukken, iets dat heel normaal is als interactie bij paarden maar dat Alicia niet op deze schaal wilde in haar kudde. Na een paar weken haalden we drie paarden op die de zomer bij een vriendin in een weiland hadden doorgebracht: Lavoy, Tetley en Nova. Lavoy was een grote mooie ruin en Tetley was zijn merrie en beiden waren voorheen, als rustige en wijze paarden, de leiders van de kudde geweest. Het idee was nu dus om deze paarden in de kudde terug te introduceren, in de hoop dat zij het leiderschap weer over zouden nemen en zo de kudde zouden kalmeren. Natuurlijk liet Nemo, als een echte dictator, zich niet zomaar van de troon stoten en pas nadat hij uit de kudde weggehaald was kon Lavoy het leiderschap overnemen.

Het feit dat Alicia op deze manier het gedrag van paarden wist te begrijpen en had geleerd te denken als een paard maakte haar een goede trainer. In eerste instantie vond ik haar manier van trainen pijnlijk om te zien. In veel van haar grondwerk gebruikte ze bijvoorbeeld een zweep. Soms tikte ze het paard hiermee aan (soms was de tik ook iets harder), maar vaak knalde ze de zweep vooral om een paard op te drijven. Voor mij leek het alsof ze veel gebruik maakte van negatieve bekrachtiging (negative reinforcement) en de paarden door middel van angst trainde om naar haar te luisteren. Pas toen ik hierover met haar in gesprek ging realiseerde ik me dat zij bij het trainen van paarden hetzelfde doet als een leider in de kudde: ze maakt haar leiderschap duidelijk zoals een paard dat zou doen. Hierbij was haar intentie niet om een leider te zijn zoals Lily, die regeerde via angst, maar om ‘het wijze paard’ te zijn dat geaccepteerd wordt als leider en gevolgd wordt vanuit respect. Om in die positie te komen moet ze zichzelf eerst groot maken en duidelijk uitdrukken, zodat ze uiteindelijk met kleine aanwijzingen een paard kan sturen. Mijn beeld van het trainen van paarden kwam voort uit youtube filmpjes van trainers en de serie ‘Heartland’, waarin het (niet geheel realistische) beeld wordt geschept dat je door middel van zachtheid een paard vanuit vertrouwen kunt trainen. Dat werkt echter pas in een latere fase van de training.

Tijdens mijn verblijf heb ik zelf ook de kans gehad om een paard te trainen en zelf deze principes uit te proberen. Ik kreeg Rogue onder mijn hoede, een vijfjarig paard dat nog niet eerder getraind of gereden was. Toen ik op de boerderij aankwam was de eerste basis al gelegd en was hij dus al ‘halstertam’ en ‘zadelmak’, alleen moest er nog heel veel werk gedaan worden om hem te vormen naar een goed rijpaard. Hierbij begon ik met grondwerk. Ik oefende met hem het longeren, achteruit stappen wanneer ik dat vroeg en zijwaarts lopen langs de muur (sidepass). Veel van deze oefeningen waren gericht op laten accepteren van mijn leiderschap. Rogue was een ontspannen maar ook zelfverzekerd paard: hij schrok niet snel van iets, maar hij nam ook niet zo snel iets aan. Het grondwerk koste me dus behoorlijk wat moeite, omdat hij lange tijd de neiging had om letterlijk over me heen te lopen. Wanneer ik hem vroeg een stap achteruit te doen, deed hij twee stappen naar voren. Wanneer ik hem vroeg op de longeercirkel te lopen of draven, koos hij ervoor om bij mij te komen chillen en kon ik hem met geen mogelijkheid wegsturen. Al snel leerde ik met Alicia’s hulp dat ook ik mezelf groter er sterker moest maken en soms betekende dit een stevige tik op z’n achterkant om hem in beweging te krijgen. Ik had eerst heel veel moeite met een zweep gebruiken, maar heb dit wel geleerd. De beste tip die Alicia me hierbij gaf: niet praten. Wanneer je praat (bijvoorbeeld door ‘goedzo!’ te zeggen) verandert je energie en kan je zo van een reus weer een dwerg worden. De manier om je goedkeuring te laten zien is door te stoppen met aansporen en te laten merken dat het paard doet wat je wilt. Alicia leerde me dat de balans tussen (opbouwend) aansporen en ontspannen cruciaal is, zo leert het dier te werken voor de ontspanning. Wanneer je niet genoeg ontspant is er geen beloning en dus geen reden om te reageren op de aanwijzing. Dit ondervond ik zelf ook… Nadat we een periode veel vooruitgang hadden geboekt werd ik overmoedig. Vervolgens blokkeerde Rogue totaal. Het maakte niet uit hoe sterk ik mijn aanwijzing maakte, hij deed niet wat ik wilde. Ondertussen kwam ik mezelf enorm tegen. Elke keer dat hij niet deed wat ik hem vroeg werd ik meer gefrustreerd, tot het punt waarop ik de tranen in mijn ogen voelde prikken en het allemaal maar wilde laten voor wat het was. Wat ik natuurlijk niet kon doen, want zo leer je een dier een slechte gewoonte. En zo kwamen we bij de volgende essentiële les van Alicia: alle emotie loslaten. In het trainen van een paard zou er geen emotie moeten zijn, alleen energie in de richting die jij kiest. En zo sloot het trainen van Rogue naadloos aan bij mijn persoonlijke ontwikkeling: leren loslaten.

Van het grondwerk met Rogue verschoof de focus steeds meer naar het rijden en hierin was door de tijd heen een enorme groei in te zien. Toen ik begon met het rijden van Rogue was het net alsof ik een worm reed. Hij kon geen rechte lijn lopen en reageerde niet op richtingsaanwijzingen. Ook was zijn snelheid inconsistent. Het ene moment stond hij stil en was hij met geen mogelijkheid aan te drijven, het andere moment schoot hij er in een razendsnelle draf vandoor en stuiterde ik rond in het zadel. Door de weken heen kreeg ik steeds meer controle over hem, weer door af en toe streng te zijn. Uiteindelijk kon ik Rogue zelfs met alleen voicecues (klikken en tutten) aandrijven. Op dit punt bedacht ik dat ik ook een galopje kon proberen en met veel drijven lukte het me inderdaad om een paar passen galop te doen. Dit heb ik twee dagen gedaan, waarna Rogue een enorme terugval had. Elke keer dat ik hem aandreef begon hij te bokken, tot op het punt dat ik het gevoel had een rodeopaard te berijden. Opnieuw kwam alle frustratie boven, maar dit keer gaf het me ook kracht om het probleem op te lossen. Meggi coachte me erdoorheen, ze vertelde me dat ik Rogue even hard aan moest pakken en vanuit mijn frustratie had ik daar geen probleem mee! En dus hadden Rogue en ik een paar korte, hevige sessies waarin ik hem heel duidelijk liet merken dat IK de baas was en niet hij. En het werkte! Na een paar dagen had ik mijn makke paardje terug en reageerde hij weer perfect op de aanwijzingen die hij kreeg.

Naast het leren trainen kreeg ik ook de kans om mijn rijden te verbeteren. Naast mijn werk met Rogue mocht ik af en toe rijden op Cinderella en Tetley en reed ik bijna wekelijks mee in een van de lessen. Een van de laatste weken probeerde ik zelfs een lesje barrel racing, een van de disciplines in de rodeo. Al met al heb ik het gevoel veel over paarden, trainen en paardrijden geleerd in mijn tijd op de boerderij.

Over mijn leven op de boerderij en een paar hoogtepunten van mijn verblijf vertel ik meer in het vervolg: Sneeuw, boerderijkatten en rodeo’s

Wil je hélemaal meeleven met mijn avonturen in Nederland, Ghana, Mexico, Australië, Griekenland, Canada of Peru? Volg mij dan op Instagram via 'opreismetjorvos'! Of wacht op mijn boek ‘Zes keer thuis en toen weer naar huis, leven en leren op reis’.