Kumasi enzo. deel2

Donderdag gingen we van het project met een motor met laadbak naar huis. De werkmannen gebruikten die namelijk om het hout voor de bedden naar het project te brengen en John wilde daarbij blijven en kon ons niet naar huis brengen. Het was een wilde rit terug. Omdat de laadbak een stuk breeder is dan de normale motoren is het niet zo makkelijk de kuilen in de weg te ontwijken, vaak is dat zelfs helemaal niet mogelijk. Het gevolg is een hoop gestuiter op de hard ijzeren rand. Dat was heel grappig, totdat Susy haar stuitje heel hard stootte, toen was het iets minder. Verder reden we nog van de weg af. De motor maakte een soort rare slinger en reed toen de greppel naast de weg in. We hingen dus schuin in de bush (voor een angstig moment was ik bang dat we op zijn kant zouden gaan en ik zat aan de kant die het meest schuin hing), maar de motor bleek sterk genoeg om ons weer de weg op te trekken, dus het kwam allemaal goed. Toen we thuis kwamen snel gegeten en toen alweer op weg, want die middag hadden we de salaminka meeting. In de omgeving van Walewale zitten een heleboel blanke vrijwilligers, dus ik heb geprobeerd zoveel mogelijk mensen bij elkaar te krijgen om gezellig wat met elkaar te drinken. Uiteindelijk waren we met acht mensen; Nike en Veronika (die zitten in Walewale zelf), Julia en Lizzie (die zitten in Langbisi, dat is ongeveer een uur weg), Anna Lena en Michelle (uit Wulugu) en Susana en ik. Kate en haar nieuwe mede vrijwilligster, uit TInguri, zouden ook komen, maar ze moesten met een kind naar het ziekenhuis en hebben daar de hele middag gezeten. En Lisa zou ook komen (die is bij Anna Lena en Michelle), maar ze had al een week diarree, dus bleef thuis.
Het was heel gezellig, we zijn naar de kebabsplace gegaan om wat te drinken en hebben daarna allemaal samen een ijsje gehaald. Ook hoorden we nog een paar interessante verhalen. Zo vertelde Michelle dat zij een aantal Ghanesen had ontmoet die geloven dat vrouwen voor drie, vier of vijf maanden zwanger zijn. Als het een sterke vrouw is, vijf maanden, een zwakke vrouw drie maanden. Lizzie vertelde dat veel Ghanesen in kleinere dorpjes geloven dat blanke mensen meningitis brengen, om hun uit te roeien. Julia en Lizzie werken in het ziekenhuis in Langbisi, dus maken hele andere dingen mee dan wij. Zo had Lizzie nog een mooi voorbeeld van het feit dat vrouwen hier hun omslagdoek voor werkelijk alles gebruiken. Er was een baby in het ziekenhuis die iets van buikloop had ofzo en dus de hele vloer onder poepte. De eerste keer dat dat gebeurde nam de moeder de doek en begon daarmee de poep op te vegen. De keer daarna was de doek vol, dus gebruikte ze maar gewoon haar handen en veegde het aan zichzelf af In plaats van daarna haar handen en kind te gaan wassen, begon ze met het kind te spelen! Lizzie was ondertussen al de hele tijd tegen een van de zusters aan het reopen dat ze ze moest vertellen zich te gaan wassen omdat het zeer onhygienisch was.
Verder heeft die samenkomst me een reisgenoot opgeleverd! De laatste maand dat ik hier in Ghana ben ga ik rondreizen, maar dat wilde ik het liefst niet alleen doen. Ik heb de afgelopen weken dus iedereen lopen lastigvallen of ze reisplannen hadden, maar tot zover geen geluk. Julia komt ook uit Nederland en is hier ook in Ghana met Activity International, we hebben elkaar ook van te voren een keer ontmoet. Ik was met haar aan het praten over het feit dat ik wilde gaan reizen enzo en zij vertelde me dat zee en beetje hetzelfde idee had en dat ze wel wilde kijken of ze een maand vrij kon nemen om samen te reizen. Dus in de afgelopen weken heeft ze SYTO gebeld en met haar gastgezin gepraat en die vinden het geen probleem en we gaan samen reizen! Na die salaminkameeting heb ik nog een keer een samenkomst georganiseerd, waarbij Julia en ik hebben gekeken naar wat we willen zien en een beetje hebben gepland. Omdat ik nog een drum and dance week in Accra heb was dat een beetje lastig, want ik vond het ook niet aardig om Julia een hele week alleen te laten, dat was dus iets om te overleggen. Het liefst wilde ik in Accra zijn als Susana daar is om naar huis te gaan, dat is dus zeventien, achttien en negentien December. Voor mij kwam die week dus goed uit om de drum and danceweek te doen. Uiteindelijk hebben we het anders gepland. Ons idee nu is als volgt: de eerste week van December doe ik mijn drum and danceweek. Jammer genoeg ben ik nog steeds alleen en op zoek naar iemand om het mee samen te doen, omdat dat me veel leuker lijkt dan het in mijn eentje doen. In die week gaat Julia met Lizzie reizen, die eind van de week naar Engeland teruggaan. Ze gaan samen de kust bekijken, dus Capecoast, Elmina en Nzulezu, een dorpje aan de kust waar alle huizen boven het water op palen zijn gebouwd. Het weekend na mijn drum and danceweek gaan Julia en ik opnieuw diezelfde dingen bekijken, omdat ik het ook graag wil zien. Dan gaan we de week daarna aan de oostkant van Ghana omhoog reizen, in Voltaregion (met het voltameer, het grootste kunstmatige stuwmeer van Afrika). We reizen helemaal omhoog richting naar Karimenga en kijken of we de tijd hebben bij de Fulanis te verblijven. In diezelfde week ook weer naar beneden, terug naar Accra, dan zijn we in Accra in de dagen dat Susy daar is. We zwaaien Susy uit en gaan daarna weer op weg omhoog in Ghana, richting Wechiau, waar je nijlpaarden kunt zien, terug naar Mole en dan weer terug naar de kust. De laatste week (dat is met nieuwjaar enzo) liggen we aan het strand en bekijken we Kakum national park, een van de toeristen attracties hier in Ghana waar je in de toppen van het regenwoud op touwbruggen kan lopen. En dan is het alweer tijd voor mij om naar huis te gaan. Het is misschien een beetje op en neer gereis, maar op die manier doen en zien we alles wat we willen, tenminste als we genoeg tijd hebben! Nu alleen nog kijken waar we met kerst zijn.
Na de white meeting gingen we naar huis. De laatste dagen was een van de honden, trust, niet thuis geweest, wat raar is, want de honden vonden altijd hun weg terug. Susy en ik maakten on seen beetje zorgen. Thuis vroeg Susy aan Abraham (mijn hostbroertje) of hij wist waar Trust was. Toen vertelde Abraham ons dat Trust ziek was en dood was gemaakt. In vroeg wat hij dan had, of het rabies was en daarop antwoordde hij ‘jajaja’, maar ik weet niet of het echt waar was of dat hij het gewoon zei. Ik vroeg nog of Trust schuim om zijn mond had en Abraham zei dat dat zo was, maar ook daarvan weet ik niet zeker of het echt zo was. John kwam nog naar buiten en zei iets over dat Trust ‘not correct’ was en dat hij geiten aan het bijten was en een puppy had doodgebeten en dat de buren hem af hadden gemaakt. Het was allemaal erg treurig, Trust was een hele fijne hond, heel rustig en loyaal. Ik maakte me wel nog een tijdje zorgen. Als Trust rabies had, was er een grote kans dat hij Hope ook had besmet. De angst dat Hope ook ziek was, was snel voorbij, want als een hond rabies heeft, gaat hij binnen 24 uur dood, maar een dier kan ook drager zijn. Dat betekent dat Hope ons had kunnen besmetten, alleen al door ons te likken en als je rabies hebt loop je een heel groot risico. Ik denk echter niet dat ik bang hoef te zijn dat ik besmet ben, omdat het ondertussen alweer meer dan twee weken geleden is en ik nog steeds in leven ben.
Na dat treurige nieuws zei John tegen Susana dat hij met haar wilde lopen, dus ik ging met hen mee. We gingen een telefoon aan een vriend van hem afleveren ofzo, maar uiteindelijk ging het niet door omdat die vriend er niet was. Susana was heel erg moe.
De volgende dag, vrijdag 26 oktober (jouw verjaardag Kyra), ging Susana ‘s ochtends naar de wc, toen ze net wakker was en stond John buiten de deur een beetje apart naar haar te lachen. Nog een beetje met een ochtendhumeur vroeg Susy hem ‘Why are you laughing at me like that?’, waarop hij antwoorde: ‘ Because yesterday you drank alcohol, because you were tired in the evening!’ Dus Susana zei: ‘No… I drank an alvaro’. En dat is waar, we hadden allebei een alvaro pineapple, dat is een frisdrank. Dat was blijkbaar waarom John met haar wilde lopen, omdat hij dacht dat ze drunken was. De reden dat hij dat dacht? Hij was die middag langs de kebabsplace gereden (om te kijken wat we aan het doen waren ofzo) en had gezien dat we glazen flesjes hadden. Alles wordt hier in glazen flesjes geserveerd, cola, Fanta, alvaro, sprite, dus waarom hij meteen de conclusie van bier trok snap ik niet helemaal, maar hij was er meteen van overtuigd dat we bier dronken (of tenminste van Susana, ik weet niet of hij het bij mij ook dacht). En toen ze ‘s avonds ook nog moe was, was het helemaal duidelijk. Het slaat helemaal nergens op en het is belachelijk dat hij dat soort conclusies trekt zonder ook maar enige feiten te hebben, hij had ons ook gewoon kunnen vragen wat we hadden gedronken. We waren er nogal door geergerd.
Die dag gingen we niet naar het project omdat het Sallah was. Sallah is blijkbaar net zo groots als kerstmis, maar dan voor de moslims. Het was dus een feestdag. Het heeft me nogal wat moeite gekost uit te vinden wat ze vieren met Sallah. Toen ik aan een moslim vroeg: ‘So do you celebrate that Mohammed was born or that he came?’ (kijkend naar kerstmis), kreeg ik als antwoord ‘yes’. Dat was dus geen antwoord. Uiteindelijk hebben we het aan de katholieke priesters gevraagd en zij vertelden dat met Sallah gevierd wordt dat Abraham Isaac wilde opofferen.
‘s Ochtends had ik nog een hele discussie met John over het blijven slapen in Bughia, uiteindelijk kwamen we niet echt verder. Susana wilde ook haar haar laten vlechten, daar zijn we heen gegaan. Dat heeft vier uur geduurd, maar daarna waren we twee African ladies samen.
Thuis vroeg ik of Dorcas me kon leren hoe je babyrice kookt, nou ja ‘leren’, het betekent dat zij kookt en ik er met mij neus bovenop zit en alles wat ze doet opschrijf. Terwijl we daarmee bezig waren kwam John opeens met een pan rijst aanzetten. Die had hij gekregen omdat het Sallah was. Van het ene op het andere moment was hij helemaal hyperactief en aan het reopen ‘Sallah! Sallah! We have to celebrate Sallah! We have to celebrate! You have to eat!’ Waarom hij als zeer zeer strenge christen Sallah viert is mij nog steeds een raadsel en dat moment was een beetje apart, dus Susana en ik keken elkaar echt zo aan van ‘wat is zijn probleem?’ en schoten in de lach. Het voedsel was echter heel erg lekker, dus wij klagen niet. Nog een grappig voedsel experiment: rijst met banaan. Blijkbaar doen ze dat in Cuba en het smaakte heel goed!
Later die middag heeft John me meegenomen om een baby te gaan dragen. Nu ik het een keer geprobeerd heb is het nog meer een wens van me om te leren hoe ze dat doen. We gingen naar een buurvrouw, waar ik helemaal aan het begin ook naar denaming ceremony ben geweest. Ze vonden het allemaal erg grappig, maar geen probleem ik kon de baby wel dragen. Dat was moeilijker dan gedacht. De moeder bond het kind vast op mijn rug met de doek, maar het lukte niet op de normale manier (geen idee waarom niet), dus ze moest het op een andere manier doen. Het voelde constant alsof het kind van mijn rug af zou glijden, dus het voelde niet echt heel zeker. Ik heb nog rondgelopen in de kamer (dat is heen en weer lopen, omdat de kamer heel erg klein was), iets dat iedereen hilarisch vond. John heeft het gefilmd en foto’s gemaakt (met zijn vinger zoals altijd voor de lens van de camera). Ghanezen kunnen absoluut niet met cameras overweg, af en toe kom je zelfs iemand tegen die een foto probeert te maken met de lens naar zich toegericht. Ik snap niet hoe de moeders hier een kind zo makkelijk op hun rug kunnen dragen. Ik heb nog aan de moeder gevraagd of ze het kon laten zien en zonder enige problemen slingerde ze het kind op haar rug en bond hem vast. Nu wil ik al helemaal leren. Misschien moet ik maar gaan oefenen met een babypop. Die avond had Nike met haar gezin een begravenis en ze zeiden dat het goed was als ik kwam, dus ik vroeg John op de terugweg naar het huis of hij dat goed vond. Hij vond het niet zo fijn dat ik in het donker uit het huis ging en hij wilde weten waar het dan was enzo, ik zei dat ik aan Nike zou vragen waar het was. Susana was al naar de rosary (rozenkrans bidden), dus ik ging daar ook snel heen, ik had niet zo veel zin om thuis te blijven. Toen ik wegliep vroeg John me opeens: ‘The man of the beds is asking for the money, so can we go and give it to him?’ Het was 956 cedis, dus dat had ik niet zo rondslingeren, dus ik zei dat dat niet mogelijk was omdat ik het bij de bank moest halen. Daarop vroeg John me of we dan zaterdag naar de bank konden gaan om het geld te halen. We zouden die zaterdag met het hele gezin naar Paga gaan, dus nee, dat kon niet.
Bij de kerk was het nog te vroeg voor de rosary, maar Susana zat met Nike en Veronika bij Albert, dus daar ben ik bij gaan zitten. Na de rosary zijn we snel naar huis gelopen, want het waaide heel hard, een teken dat de regen eraan kwam. Dorcas was met ons mee naar de rosary gegaan. Dat snapte ik niet helemaal. Ze ging met ons mee naar de katholieke diensten en naar de rosary, maar haar vader is zo extreme apostolisch en heeft iets tegen de katholieke kerk! Dorcas zei dat ze het zingen mooi vond. Ik was alleen maar blij dat ze een keer iets anders zag dan de apostolische kerk, het kan nooit kwaad je horizon te verbreden.
Die avond ben ik naar de begravenis gegaan. Jammer genoeg was het een apostolische begravenis, dus Nike, Veronika en ik zijn er vrij snel weer vandaan gevlucht. Niet voordat we mee hadden gedanst natuurlijk, maar de boxen stonden zoals altijd zo luid dat het niet prettig was daar te blijven. Het is wel interessant wat voor visie ze hier hebben op begravenissen. Als het een jong iemand is dan treuren ze, maar als het een oud iemand is, dan vieren ze feest! Het was wel ongelooflijk om te zien hoeveel stoelen er stonden. Ik dacht aan het begin dat ze nooit gevuld zouden worden, maar tegen de tijd dat we vertrokken leek het alsof het misschien toch wel zou lukken.
Zaterdag gingen we met het hele gezin naar Paga. In Paga zijn krokodillen heilig en ze hebben een aantal vijvers met daarin een heleboel krokodillen, die tegenwoordig een toeristenattractie zijn geworden. Het was jammer dat Abraham niet met ons mee kon (dus niet helemaal het gehele gezin). Onze geit, die een week eerder was bevallen van twee babygeitjes, was namelijk verdwenen. John is er zeker van dat ze is gestolen, ik weet het niet, we hebben geen bewijs. Het vervelendste echter is dat we nu twee kleine weesgeitjes hebben, die nog niet oud genoeg zijn om zonder melk te leven. De babies moeten dus elke dag met een flesje koemelk worden gevoerd (wat ik zeker weet dat niet goed kan zijn). Een van hen, Patience (zoals haar moeder), drinkt genoeg en wordt dus ook dikker, de andere, Svenja (zoals een vriendin van Susana), weigert te drinken. Dat is dus zorgwekkend. Omdat Abraham de geitjes moest voeren kon hij niet mee naar Paga, we gingen met John, maami, Dorcas, Joe, Samy, Mary, Rodrick, Susana en ik. Susana had geld opgespaard om hun allemaal mee te kunnen nemen. Het hele gezin was mooi opgedoft. Dat is iets dat ze hier in Ghana erg doen, als ze ergens heen gaan, trekken ze hun mooiste kleren aan. De krokodillenvijver in Paga was uiteindelijk niet super interessant. Je betaalt een hoop geld (voor de entrée, voor een kip om te voeren, voor het maken van foto’s) en je krijgt er weinig voor terug. Toch wel leuk om te hebben gezien en grappig om boven een krokodil te hebben gezeten. Dat is namelijk wat je daar kan doen. Je koopt een kip, daarmee lokken ze een krokodil uit het water. Vervolgens kan je foto’s maken terwijl je de staart van de krokodil vasthoudt en terwijl je boven de krokodil hurkt. Dan wordt de kip opgevoerd en kun je nog een tijdje kijken hoe de krokodil daar ligt. Wat ik jammer vond is dat de gids die erbij was niets vertelde over het verhaal achter Paga, er is namelijk wel een verhaal en dat zou het interessanter maken. Rodrick was wel heel schattig. Hij is Mary’s zoon (Mary woont in in het huis van John) en een jaar of vier/vijf. Toen ze tegen hem zeiden dat hij de krokodil vast moest gaan houden wilde hij niet omdat hij bang was, daarna gaf iemand hem een duwtje richting het trappetje, schreeuwde hij uit ‘no! no! mommyyyyy!’ en rende naar zijn moeder. Zijn moeder reageerde vervolgens met: ‘the crocodile will bite you!’ Hier in Ghana zijn ze niet lief tegen de kinderen, vooral moeders schreeuwen alleen maar tegen de kinderen. Je hoorde Mary over het algemeen ook in het hele huis ‘I will come and beat you!’, maar ik heb haar het nooit werkelijk zien doen.
Na het bezoek aan de krokodillen vijver werden we door een of andere man buiten meegenomen naar zijn ‘museum’. De man was heel aardig, zei dat hij geen entrée vroeg, alleen een kleine vrijwillige bijdrage en gaf ons een tour. Paga is namelijk, naast de bekendheid door de krokodillen, ook een van de vele belangrijke plekken in de slavenhandel geweest. Eerst zagen we dus de hut waar de chiefs en handelaren bij elkaar kwamen en onderhandelden, de chief van een dorp gaf dan vaak de vrijheid aan de slavenhandelaar om in het dorp een bepaald aantal mensen te vangen om mee te nemen. Ongelofelijk dat ze dat hun eigen volk aan konden doen, alhoewel er ook vaak werd gezegd dat ze mee gingen naar het zuiden om daar een vak te leren. Daarna zagen we een traditioneel huis met plat dak. Die daken hadden een hoge rand en een soort van kleine ladder (boomstam met stapjes eruit gehakt). Bovenop dat dak stond iemand op wacht en wanneer de slavenhandelaren eraan kwamen, sloeg die persoon alarm. Dan klom iedereen het dak op en verschool zich achter de rand. De ladders waren omhooggetrokken, waardoor de handelaren niet wisten waar ze waren. Verder was er nog een verzameling oude voorwerpen uit die tijd, boeien, armbanden, kettingen, een klein begraafplaatsje en een baarhut. Het was allemaal erg knullig en nauwelijks een museum te noemen, maar de man bracht het erg leuk en het was interessant. Later las ik in mijn reisgids over ‘de charismatische Al Hassan’, die hele leuke tours gaf, maar waar ook wel over werd geklaagd, vanwege overprijzen en misleiding. Grappig hem ook in het echt te hebben gezien. Na onze museumtour wilden Susana en ik graag samen naar het slavenkamp bij Paga. Dus de familie zou op ons wachten en wij zijn daar heen gelopen. Het zou iets van twee kilometer zijn, ik denk nu dat het eerder vijf was (het Ghanese gevoel van afstand), dus uiteindelijk hebben we nog best een eind gelopen in de brandende zon. De omgeving was prachtig. Af en toe is het zo vreemd, omdat het niet helemaal voelt als Afrika, eerder al seen soort mix van Zwitserland (komt ook door de koeien) en zuid Frankrijk. Het slavenkamp was heel interessant en indrukwekkend. De gids die we hadden wist een heleboel te vertellen, dat was fijn. Het kamp was een tijdelijk kamp, de slaven verbleven daar voor een week om aan te sterken voordat ze naar het zuiden gingen. Dat aansterken was ook wel nodig, ze moesten de gehele weg van noord naar zuid in de brandende zon, zonder schoenen lopen. We hebben de eetbakken gezien, uitgehold in de rotsen. Ze zaten daar omheen, aan elkaar vastgeboeid, op de grond. Al seen slaaf met zijn rechterhand geboeid zat, moest hij eten met zijn linkerhand. Je linkerhand gebruiken is hier in Ghana een taboe, dus om te eten met hun linkerhand moesten ze een bepaalde drempel over. Vaak overleefden slaven die met hun linkerhand moesten eten het dan ook niet, omdat ze minder aten dan slaven die met hun rechterhand konden eten. Ook hebben we de entertainment plaats gezien. Een rotsblok dat als natuurlijke drum diende (verschillende plekken maken een ander geluid) en beneden zouden de slaven dansen. Om even hun ellende te vergeten. De verzamelplek, waar de slaven verkocht werden aan handelaren. De uitkijkpost, waar iemand van de lokale bevolking de wacht hield om ervoor te zorgen dat niemand ontsnapte. De begraafplaats, massagraven met een rotsblok erbovenop. Daar vlakbij was de ‘punishment rock’. Die lokatie was speciaal zo gekozen dat ze gestraften die overleden (wat eigenlijk altijd gebeurde) makkelijk naar een graf konden transporteren. Op de punishment rock werden slaven vastgeketend, zonder kleren (in die tijd hadden ze nog geen kleren), met hun gezicht naar de brandende zon en hun ogen wijd open. Daar zouden ze dagenlang zitten, totdat de zon hun fataal werd. Het kamp was enerzijds een hele tragische plek, maar anderzijds was de omgeving heel mooi.