Meren, eilanden en tradities

Mijn laatste blog een aantal weken geleden eindigde met mijn vertrek uit Huanchaco en de warme familie in ATMA hostel. Voordat ik begin februari begon aan mijn jungle avontuur in de Amazone van Peru, reisde ik een week rond in het zuiden van Peru waarbij ik Arequipa, Puno, het Titicacameer en Colca Canyon bezocht. Het was een grote verandering om weer op reis te gaan. Na zes weken in een vaste plek met een vaste groep voelde het gek om de wijde buitenwereld in te gaan. Het was zoals toen ik Nederland verliet: opeens ben je op jezelf aangewezen en is alles een uitdaging. Opeens moet je nadenken over simpele zaken zoals waar je water kunt kopen of waar je gaat eten. Gelukkig helpt de reis naar de volgende locatie mij altijd om weer in mijn reisritme te komen: bij aankomst op het vliegveld gaat de knop om en ben ik reiziger in plaats van blijver.

Ik vloog vanaf Huanchaco naar Arequipa en na een nachtbus van ongeveer zes uur kwam ik om 5 uur ’s ochtends aan in Puno. Ik had een paar uur voordat mijn tour naar het Titicacameer zou vertrekken en nam een tuktuk naar de rand van het meer. Hier kon ik langzaam wakker worden op een bankje met uitzicht, terwijl ik een paar broodjes at en keek naar het plaatselijke leger dat sportoefeningen deed.

Na mijn eerdere ervaring met hoogteziekte in Cusco vond ik deze reis erg spannend. Puno en het Titicacameer liggen op 3800 meter hoogte (nog hoger dan Cusco) en ik denk dat mijn reisverzekering het niet grappig zou vinden als ik een tweede keer geëvacueerd moest worden. Na mijn bezoek aan Puno zou ik terug reizen naar Arequipa en wilde ik Colca Canyon bezoeken. Hierbij zou ik hoogtes tot 5000 meter bezoeken. Het hing dus af van deze dagen bij het meer of dat werkelijk ging gebeuren. Ik nam deze keer de noodzakelijke voorbereidingen om de kans op hoogteziekte te verkleinen. Ik was op tijd begonnen met het slikken van medicatie, dronk genoeg ORS op mijn elektrolyten op peil te houden en had de bus genomen om langzaam te acclimatiseren. Ik voelde me die eerste momenten in Puno prima en ik kan alvast verklappen dat het ook de rest van de week goed is gegaan.

Het enorme Titicacameer is het hoogst bevaarbare meer ter wereld. Vanuit zowel Peru als Bolivia kun je het meer bezoeken en het biedt een van de meest populaire grensovergangen voor toeristen die beide landen willen bezoeken. Een van de meest bijzondere aspecten aan het meer, is de lokale bevolking die woont op drijvende eilanden. Deze bijzondere levenswijze is in gebruik genomen tijdens de overheersing van de Inca’s over het vaste land. In plaats van zich over te geven aan de overheersers besloot de bevolking van deze regio zich terug te trekken op het water. De Uroseilanden waren ook voor onze tour de eerste stop. Het was bijzonder om te zien hoe deze mensen van de Uros nog steeds op traditionele wijze leefden op de kunstmatige eilanden die ze maken door meters riet op drijvende wortels te stapelen. Tegenwoordig leven de gemeenschappen voornamelijk van toerisme en de verkoop van hun handwerk. Onze gids legde ons uit dat er een roulatiesysteem is om elke gemeenschap gelijkmatig door toeristen te laten bezoeken. Ik vond het interessant om de Uros eilanden te bezoeken, maar merkte ook duidelijk de invloed van massatoerisme op deze unieke plek.

Na een korte stop op een tweede drijvend eiland gingen we op weg naar Amantani-eiland. Hier zouden we allemaal een nacht bij een gastgezin verblijven. Ik had op aanraden van Emma gekozen voor de tweedaagse tour naar het Titicacameer en ben nu naderhand ontzettend blij dat ik die keuze gemaakt heb. Dit gaf me de kans om naast het toeristische Uros ook twee andere traditionele eilanden te zien, waar het leven nog simpel en de stilte hoorbaar is.

Bij aankomst op Amantani eiland werden we opgehaald door onze gastgezinnen, de traditioneel geklede bevolking van Amantani. Ik had de afgelopen uren naast de Braziliaanse Polliana gezeten en wij mochten gelukkig samen in een gastgezin. We kregen een gedeelde kamer in hun simpele, traditionele huis en na een korte rusttijd werd de lunch geserveerd door onze lieve gastmoeder Blanca. Blanca was kleine, oudere mevrouw die ons honderduit vroeg over onze thuissituatie (alles in het Spaans natuurlijk). Ze woonde al haar hele leven op Amantani eiland en kwam alleen af en toe in Puno voor de nodige inkopen; kleding werd gedeeltelijk zelf gemaakt en verder gekocht, eten werd verbouwd door haar man. Ook op Amantani is er een roulatiesysteem en elke paar weken krijgen ze een nachtje gasten om voor te zorgen, waar ze erg blij mee zeggen te zijn en wat hun inkomen aanvult. Terwijl we in de traditionele keuken (aarden vloer, geen stromend water en koken op het houtvuur) heerlijke couscoussoep aten, moest Polliana alles vertellen over haar gescheiden ouders – iets waar Blanca zeer geschokt door was.

Later in de middag kregen we de mogelijkheid om een wandeling te maken naar de ruïnes op een van de bergtoppen van het eiland. De keus was tussen de Pachamama en Pachatata ruïne, beiden op een hoogte van meer dan 4100 meter. Ik wandelde rustig het pad naar boven op en genoot van de rust die het gebrek aan auto’s gaf. Ik verbaasde me hoe goed deze wandeling om hoogte ging en was blij dat ik de kans kreeg om te genieten van het uitzicht. Vooral bovenaan de top was het duidelijk hoe enorm het Titicacameer is; zover je maar kon kijken was het meer.
Ik besloot uiteindelijk niet tot zonsondergang op de top te blijven en liep in het zachter wordende licht weer rustig naar beneden naar ons huis waar ik me waste met een koude bucketshower. Ondertussen begon het al bijzonder fris te worden en ik trok al mijn meegenomen kleding in lagen over elkaar aan tegen de kou.

Na het avondeten hadden we een feest in het gemeenschapscentrum, waar we in vol ornaat naartoe moesten. Blanca kwam met een stapel traditionele kleding onze kamer binnen en begon ons aan te kleden. Polliana en ik kregen beiden twee rokken (voor een mooi pof-effect) en een prachtig geborduurd shirt met brede cintuur aan. Ook kregen we de traditionele lange hoofddoek om die alle vrouwen op Amantani dragen.
Op het feest werden eerst twee traditionele dansen getoond, waarna we allemaal de dansvloer opgetrokken werden om in een kring mee te hupsen op de Peruaanse muziek. Na een lange dag gaan we ten slotte op tijd naar bed. De volgende ochtend aten we een lekker ontbijt met pannekoeken en werden we door Blanca weer naar de kade gebracht om de boot te nemen naar Taquile eiland.

Ook op Taquile was de rust voelbaar. Taquile en zijn handwerkkunst is door UNESCO beschermd als cultureel erfgoed, waardoor de traditionele manier van leven hier in stand gehouden wordt. We maakten een wandeling over het eiland richting het centrale marktplein waar we de kans kregen om een lokale handwerkinstelling te bezoeken. Daarna liepen we via een prachtige kustwandeling naar ons restaurant voor de kust. Het uitzicht en de omgeving had een sterk mediterraans gevoel, ik zou zo in Griekenland kunnen zijn.

Tijdens de lunch werd ons meer verteld over de bijzondere, collectieve samenleving op het eiland waar mensen nog leven volgens de inca morele code 'ama sua, ama llulla, ama qhilla', (niet stelen, niet liegen, wees niet lui). Ook kregen we te zien hoe de lokale bevolking schapenwol wast met natuurlijke shampoo en werd een uitleg van verschillende soorten mutsen (mannen hier dragen altijd een muts) gegeven. De gids vertelde ons verder over het systeem van proeftrouwen dat op Taquile nog in stand is. Jonge koppels zijn de eerste jaren voor spek en bonen getrouwd om uit te proberen of het koppel een goede match is. Tijdens of na deze proefjaren mag je er voor kiezen om te scheiden, daarna wordt het huwelijk officieel en definitief. Mochten er tijdens de proefperiode kinderen verwekt worden dan is dat geen probleem: het lokale bestuur kiest welk rijker gezin in de gemeenschap de kinderen adopteert. Het meest interessant? Dit systeem, dat tegenwoordig nog steeds wordt gebruikt, bestond al in de Incatijd.

Vanaf Taquile namen we de boot terug naar Puno waar we om 15:00 aankwamen. Om 22:30 had ik een nachtbus terug naar Arequipa en tot die tijd moest ik mezelf dus ergens weten te vermaken. Ik zocht een klein café op, waar ik een aantal uur aan mijn blog werkte. Toen ze me er uit schopten wandelde ik in de richting van de plaza de armas en liep een restaurant binnen. Wat een geluk! Voor maar 3 soles (1 euro) kreeg ik een bord soep, een hoofdgerecht en een kop thee. Terwijl ik at begon het buiten te stortregenen en toen ik naar buiten stapte om richting de bus te gaan bleek het zelfs gehageld te hebben! De weg was veranderd in een rivier en terwijl ik langzaam doorweekt raakte bleek het onmogelijk om een taxi aan te houden. Na verschillende overstroomde straathoeken geprobeerd te hebben wist ik eindelijk een taxi mijn kant op te lokken, die vervolgens natuurlijk drie keer zoveel als normaal vroeg voor de rit. Op dit punt kon het me al niet meer schelen, ik wilde naar het busstation! Het duurde niet lang voordat de taxichauffeur me vertelde dat hij ‘helaas’ de prijs moest verdubbelen omdat hij door een enorme plas moest rijden. Ik wist de nieuwe prijs nog iets omlaag te brengen, maar al met al was ik blij toen ik uiteindelijk het busstation binnenliep en mijn bus naar Arequipa kon nemen.